आज आपण महाराष्ट्रातील आदिवासी जमातींची नावे आणि वैशिष्ट्ये जाणून घेणार आहोत. महाराष्ट्रात आदिवासी लोकसंख्येचे प्रमाण भारतातील सर्व राज्यांमध्ये सर्वाधिक आहे. 2011 च्या जनगणनेनुसार, महाराष्ट्रात आदिवासींची लोकसंख्या 1,05,10,213 इतकी आहे, जी राज्याच्या एकूण लोकसंख्येच्या 9.35% आहे.
महाराष्ट्रातील आदिवासी जमातींची संस्कृती आणि परंपरा खूप समृद्ध आहे. त्यांची कला, नृत्य, संगीत, साहित्य आणि जीवनशैली ही महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक विविधतेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.
महाराष्ट्रात एकूण 53 आदिवासी जमाती आहेत. खालीलप्रमाणे नावे आहेत:
अणु क्र. जमात आणी त्यांचे जिल्हे आणी विभाग नावे
अणु क्र. | जमात आणी त्यांचे जिल्हे आणी विभाग | नाव |
1 | भिल्ल जमातींची यादी | भिलाला |
2 | धुळे, नंदुरबार, जळगाव | वसावा |
3 | सातपुडा विभाग | पावरा |
4 | कोकणा | |
5 | भिल्ल मावची | |
6 | पारधी भिल्ल | |
7 | भिल गरासिया | |
8 | भिल गामीत | |
9 | बर्डा भिल्ल | |
10 | धनका भिल | |
11 | गोंड जमातींची यादी | मारिया गोंड |
12 | चंद्रपूर,यवतमाळ, गडचिरोली, भंडारा, नागपूर | धुर्वे गोंड |
13 | गोंडवन विभाग | डोर्ला गोंड |
14 | राज गोंड | |
15 | परधन गोंड | |
16 | खटोला गोंड | |
17 | कोरकू गोंड | |
18 | नाईकपोड गोंड | |
19 | कोलाम जमातींची यादी | कोलाम |
20 | गोंधळी कोलम | |
21 | परधन कोलम | |
22 | डोर्ला कोलम | |
23 | राज कोलम | |
24 | कोरकू जमातींची यादी | भिल कोरकू |
25 | चंद्रपूर,यवतमाळ, गडचिरोली, भंडारा, नागपूर | हलम कोरकू |
26 | गोंडवन विभाग | निहाल कोरकू |
27 | भरिया कोरकू | |
28 | नहुल कोरकू | |
29 | वारली जमातींची यादी | वारली |
30 | धुळे, नंदुरबार, जळगाव | धोडी वारली |
31 | सातपुडा विभाग | खोलचा वारली |
32 | कुडाळा वारली | |
33 | मोखाडा वारली | |
34 | महादेव कोळी जमातींची यादी | ठाकूर कोळी |
35 | कदम कोळी | |
36 | राठोड कोळी | |
37 | धनगर कोळी | |
38 | धुरी कोळी | |
39 | कातकरी जमातींची यादी | राजकटकरी |
40 | धुळे, नंदुरबार, जळगाव | ढोर काथकरी |
41 | सातपुडा विभाग | पुत्र कठकरी |
42 | टोळी कठकरी | |
43 | धनकर कठकरी | |
44 | ठाकर जमातींची यादी | ठाकर |
45 | ठाकर वरळी | |
46 | ठकार धोडिया | |
47 | ठाकर खोलचा | |
48 | ठाकर कुडाळा | |
49 | धनगर जमातींची यादी | हटकर धनगर |
50 | अहिर धनगर | |
51 | खुटेकर धनगर | |
52 | खाटिक धनगर | |
53 | गवळी धनगर |
आपण आता काही जमातींबद्दल माहीती बगूयात आणी वैशिष्ट्य सुद्धा
भिल्ल
भिल्ल ही महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी आदिवासी जमाती आहे. 2011 च्या जनगणनेनुसार, भिल्लांची लोकसंख्या 44,17,253 इतकी आहे. भिल्ल लोक सहसा महाराष्ट्राच्या पश्चिमेकडील भागात राहतात. भिल्लांची संस्कृती आणि परंपरा खूप समृद्ध आहे.
गोंड
गोंड ही महाराष्ट्रातील दुसरी मोठी आदिवासी जमाती आहे. 2011 च्या जनगणनेनुसार, गोंडांची लोकसंख्या 22,92,811 इतकी आहे. गोंड लोक सहसा महाराष्ट्राच्या पूर्वेकडील भागात राहतात. गोंडांची संस्कृती आणि परंपरा देखील खूप समृद्ध आहे.
महादेव कोळी
महादेव कोळी ही महाराष्ट्रातील तिसरी मोठी आदिवासी जमाती आहे. 2011 च्या जनगणनेनुसार, महादेव कोळ्यांची लोकसंख्या 12,54,952 इतकी आहे. महादेव कोळी लोक सहसा महाराष्ट्राच्या दक्षिणेकडील भागात राहतात. महादेव कोळ्यांची संस्कृती आणि परंपरा देखील खूप समृद्ध आहे.
पावरा
पावरा ही महाराष्ट्रातील चौथी मोठी आदिवासी जमाती आहे. 2011 च्या जनगणनेनुसार, पावरा लोकांची लोकसंख्या 9,44,198 इतकी आहे. पावरा लोक सहसा महाराष्ट्राच्या उत्तरेकडील भागात राहतात. पावरा लोकांची संस्कृती आणि परंपरा देखील खूप समृद्ध आहे.
ठाकूर
ठाकूर ही महाराष्ट्रातील पाचवी मोठी आदिवासी जमाती आहे. 2011 च्या जनगणनेनुसार, ठाकूर लोकांची लोकसंख्या 5,61,567 इतकी आहे. ठाकूर लोक सहसा महाराष्ट्राच्या पूर्वेकडील भागात राहतात. ठाकूर लोकांची संस्कृती आणि परंपरा देखील खूप समृद्ध आहे.
वारली
वारली ही महाराष्ट्रातील सहावी मोठी आदिवासी जमाती आहे. 2011 च्या जनगणनेनुसार, वारली लोकांची लोकसंख्या 4,22,054 इतकी आहे. वारली लोक सहसा महाराष्ट्राच्या पश्चिमेकडील भागात राहतात. वारली लोकांची संस्कृती आणि परंपरा देखील खूप समृद्ध आहे.
स्थानिक: आदिवासी जमाती त्यांच्या विशिष्ट भूप्रदेशाशी जवळून संबंधित आहेत. ते सहसा त्या भागाचे मूळ रहिवासी असतात आणि त्यांच्याकडे त्या प्रदेशाच्या पर्यावरणाचा आणि इतिहासाचा खोलवर ज्ञान असते.
भाषा: आदिवासी जमाती त्यांच्या स्वतःच्या भाषा किंवा बोली बोलतात. या भाषा अनेकदा इतर भारतीय भाषांपासून वेगळ्या असतात आणि त्यांचे स्वतःचे समृद्ध साहित्य आणि संस्कृती असते.
धर्म: आदिवासी जमातींचे धर्म बहुतेकदा सापेक्षवादी असतात. ते सहसा निसर्गावर आधारित असतात आणि त्यांच्याकडे एक मजबूत आध्यात्मिक जीवन असते.
जीवनशैली: आदिवासी जमातींची जीवनशैली सहसा पारंपारिक असते. ते शेती, शिकार, मासेमारी आणि पशुपालन यासारख्या पारंपारिक व्यवसायांवर अवलंबून असतात.
सामाजिक व्यवस्था: आदिवासी जमातींची सामाजिक व्यवस्था सहसा कुटुंब आणि जमातींवर आधारित असते. ते सहसा एकमेकांच्या मदतीवर अवलंबून असतात आणि मजबूत सामाजिक संबंध असतात.